Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου

IΣΤΟΡΙΚΟ
Ο Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς δημιουργήθηκε το 1998 με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Φωκά-Κοσμετάτου, στοχεύοντας στην ανάδειξη των αυτοφυών φυτών και την προώθηση περιβαλλοντικών προβληματισμών. Βρίσκεται στις παρυφές του Αργοστολίου σε ένα κτήμα συνολικής έκτασης 28 στρεμμάτων. Ο Βοτανικός Κήπος σήμερα καλύπτει τα 10 από τα 28 στρέμματα του προϋπάρχοντος παλιού ελαιώνα, ο οποίος έχει οριοθετηθεί και διαμορφωθεί σε διάφορα επίπεδα.

Ο Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς, που από καιρό αναπτύσσει επιτόπια περιβαλλοντικά προγράμματα για τα παιδιά των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων του νησιού, συμβάλλει ουσιαστικά στην οικολογική ευαισθητοποίηση και την προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, με την κατάλληλη υποστήριξη, θα μπορέσει να δημιουργήσει την αναγκαία υποδομή για την προώθηση της επιστημονικής έρευνας στον τομέα της Βοτανολογίας, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, με την ανάπτυξη συνεργασιών και την ανταλλαγή επιστημονικού προσωπικού.

Η αρχική επέμβαση στο χώρο περιορίστηκε στην ανάδειξη της υπάρχουσας βλάστησης με την απομάκρυνση ξερών κλαδιών, ζιζανίων κλπ, την προσθήκη μονοπατιών και την δημιουργία ενός ρυακιού. Ακολούθησε η φύτευση βοτάνων σε συγκεκριμένο χώρο και ο εμπλουτισμός με άλλα μεσογειακά αυτοφυή φυτά. Απώτερος στόχος και φιλοδοξία μας είναι η συλλογή αυτή των μεσογειακών φυτών να εκπαιδεύει, να διατηρεί και ταυτόχρονα να τέρπει.

Το 2008 δημιουργήθηκε μια μικρή τεχνητή λίμνη 500 κ.μ. Ο υδάτινος αυτός πόρος, που φυτεύτηκε με μεσογειακά υδροχαρή φυτά, διευρύνει και εμπλουτίζει τον επισκέψιμο χώρο του Κήπου αλλά και το περιεχόμενο των περιβαλλοντικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ταυτόχρονα λειτουργεί ως αποθετήρας νερού σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Σταδιακά, ο Κήπος αναπτύσσει φυτοκοινωνίες όπως δάσος, μακία βλάστηση, φρύγανα, χορτολίβαδο, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ειδικές συλλογές φυτών ανάλογα με τη χρήση τους στην ιατρική, τη μαγειρική, την ανθοκομική κλπ. Δύο τέτοιες έχουν ήδη δημιουργηθεί:
α. θεραπευτικά βότανα, μέσα στα απομεινάρια παλιάς ξερολιθιάς β. ανθεκτικά μεσογειακά φυτά χαμηλής φροντίδας στον αστικό κήπο δίπλα στη λίμνη.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Ο Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς, ήδη από το αρχικό στάδιο της εξέλιξης του, απολαμβάνει της αναγνώρισης ελληνικών και διεθνών φορέων. Είναι μέλος του BGCI (Διεθνές Δίκτυο Βοτανικών Κήπων) και του IPEN (Διεθνές Δίκτυο Ανταλλαγής Φυτών), και στο παρελθόν είχε αναπτύξει συνεργασίες με μεγάλους βοτανικούς κήπους στη Νότιο Αγγλία. Πιο συγκεκριμένα, είχε αναπτύξει διασυνδέσεις με το Sir Harold Hillier Gardens and Arboretum στέλνοντας προσωπικό για εκπαίδευση, το οποίο στη συνέχεια σχεδίασε και υλοποιεί περιβαλλοντικά προγράμματα για παιδιά Νηπιαγωγείου και Δημοτικού.

Επίσης έχει πραγματοποιήσει ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας με τον Botanical Garden of Wales, σε θέματα σχετικά με την οργάνωση και διαχείριση ενός νεοσύστατου Βοτανικού Κήπου, ενώ από το 2005 υπάρχει συνεργασία του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονίας με το Πανεπιστήμιο INSA (Institut National des Sciences Appliquées Centre Val de Loire) της Γαλλίας με στόχο την πρακτική άσκηση φοιτητών του.

Τέλος, στην προσπάθεια να δημιουργήσει τράπεζα σπερμάτων και βολβών για τα γηγενή φυτά της Κεφαλονιάς, έχει αναζητήσει συμβουλές και εκπαίδευση στο Millennium Seed Bank που βρίσκεται στο Wakehurst Place του Sussex. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, έχει συνεργαστεί με το ΕΚΕΚ ΤΑΚΙ Α.Ε. πάνω στην εκπαίδευση ενηλίκων σε περιβαλλοντικά και πολιτιστικά θέματα.

Καθοριστική για το μέλλον του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς υπήρξε η συνεργασία που άρχισε το 2004 με το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. (Εθνικό Ινστιτούτο Αγροτικής Έρευνας) στη Θεσσαλονίκη, και με την τακτική ερευνήτρια και υπεύθυνη του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων (ΒΒΚΚ), Δρ. Ελένη Μαλούπα, από όπου λαμβάνει επιστημονική υποστήριξη.

Ο Κήπος εμπλουτίζεται συνεχώς με σπάνια και ενδημικά φυτά, σπόρια ή βολβούς των οποίων συλλέγει ομάδα με επικεφαλής τον συνεργαζόμενο Ταξινόμο του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων Δρα Νίκο Κρίγκα. Τα σπόρια πιστοποιούνται ταξινομικά, και αναπαράγονται στο Εργαστήριο Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτόφυτων και Ανθοκομικών Ειδών του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε στη Θεσσαλονίκη. Κατόπιν επιστρέφουν πιστοποιημένα στο Βοτανικό Κήπο στην Κεφαλονιά για να φυτευτούν.

Η συνεργασία αυτή με το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. και τον ΒΒΚΚ επέτρεψε στον Βοτανόκηπο Κεφαλονιάς να μεταμορφωθεί σταδιακά σε πραγματικό Βοτανικό Κήπο αφιερωμένο στη διάσωση των ενδημικών, σπανίων και απειλούμενων φυτών των Ιονίων Νήσων. Είναι μέλος του υπό σύσταση Εθνικού Δικτύου Βοτανικών Κήπων Ελλάδας, το οποίο περιλαμβάνει όλους τους Βοτανικούς Κήπους και θα συντάξει εθνικό σχέδιο δράσης για τη διατήρηση της ελληνικής χλωρίδας. Στα πλαίσια του δικτύου αυτού ο Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς θα καλύπτει την χλωρίδα των Ιονίων Νήσων αλλά και της Δυτικής Ελλάδας.

Το ήδη υπάρχον υλικό δημοσιεύτηκε σε τόμο / λεύκωμα, που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο 2011 με τίτλο «ΙΟΝΙΑ ΧΛΩΡΙΔΑ – Φυτά από τη συλλογή του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς» και διατίθεται στο πωλητήριο του Ιδρύματος.

Ένα εξειδικευμένο ερευνητικό πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2006, αφορούσε τη συστηματική ταυτοποίηση αυτοφυών και ενδημικών φυτών μέσα στο περιβάλλον του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς. Συγκεντρώθηκαν δείγματα (περίπου 300) από την Βιολόγο κ. Παρθενόπη Παρχαρίδου, τα οποία φωτογραφήθηκαν και αποξηράνθηκαν, για να ταυτοποιηθούν ταξινομικά από το ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Αποτελούν σήμερα το πρώτο υλικό για το εν εξελίξει Ερμπάριο (Herbarium) του Βοτανικού Κήπου Κεφαλονιάς, το οποίο πρόσφατα απέκτησε και τον απαραίτητο εξοπλισμό.

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Το Ίδρυμα Φωκά-Κοσμετάτου προγραμματίζει την σταδιακή κάλυψη των υπόλοιπων στρεμμάτων της έκτασης, εμπλουτίζοντας τη βλάστηση με περισσότερα είδη φυτών και διευρύνοντας τις δραστηριότητες του Βοτανικού Κήπου, ώστε να υπάρξει επιστημονική ανάπτυξη μέσω της δημιουργίας του Herbarium και μιας Τράπεζας Σπορίων και Βολβών, της συντήρησης των απειλούμενων φυτών, και της ανταλλαγής ειδικών επιστημόνων και εκπαιδευτών.

Το κτίριο αυτό, πέρα από τις ανάγκες των δραστηριοτήτων του Βοτανικού Κήπου, θα καλύψει και ανάγκες συνεδριακών και άλλων συναντήσεων. Το υφιστάμενο μικρό θέατρο υποδέχεται ήδη διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις σε έναν χώρο μοναδικής αισθητικής και λειτουργικότητας. Με τη δημιουργία του νέου κέντρου οι δραστηριότητες αυτές θα μπορέσουν να επεκταθούν και κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Άμεση προτεραιότητα στους στόχους μας έχει η κτιριακή κάλυψη και η προμήθεια του κατάλληλου επιστημονικού και άλλου εξοπλισμού. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δημιουργία ενός κέντρου πολλαπλών χρήσεων 600 τουλάχιστον τ.μ., το οποίο θα διαθέτει χώρο εκθέσεων και διαλέξεων/ εκπαιδευτικών προγραμμάτων/ επιστημονικών δραστηριοτήτων, καφετέρια και πωλητήριο. Επίσης σχεδιάζεται η δημιουργία πρόσβασης από την δυτική πλευρά του κήπου, και άνετου χώρου στάθμευσης.

Επίσης, σε συνεργασία με το Ίδρυμα, θα μπορούσαν να στηριχθούν δράσεις οι οποίες να αποσκοπούν στην προβολή και προώθηση της ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού, όπως για παράδειγμα η δημιουργία φορητών οδηγών (CD-ROM) για την ιστορία, τα μουσεία, τα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους κλπ. του νομού.

Ο Βοτανικός Κήπος Κεφαλονιάς είναι ανοιχτός για το κοινό από Μάιο έως Οκτώβριο ενώ κατά τους χειμερινούς μήνες κατόπιν επικοινωνίας με τη γραμματεία του Ιδρύματος Φωκά-Κοσμετάτου.

Δείτε εδώ το Χάρτη για την πρόσβαση των επισκεπτών στον Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιά map_garden